Асосхои кори хамшираги оид ба парастории беморон бо техникаи дастамалхо pdf
БЕМОРИХОИ СИРОЯТи (Morbi infectiost), беморихое, ки бинобар ба организм дохил шуда афзоиш ёфтани микробхо, занбуругхо, вирусхо, тухми кирмхои паразит ва соддатаринхои касалиангез ба вучуд меоянд. Чихати хоси Б. с. имконияти гузаштани онхо аз организми сироятёфта ба организми солим аст. Муваффакиятхои олимони сохахои бактериология, микробиология ва иммунология дар а. 19 ба ошкор гаштани табиати Б. с. мусоидат намуданд. Дар омузиши назари ва амалии Б. с. биологи франсави Л. Пастер ва бактериологи немис Р. Кох сахми назаррас гузоштаанд. Микроорганизмхои сироятовар ба организм тавассути хаво (нафас), гизо, нушоки, пешоброха, пуст ва г. дохил шуда, афзоиш меёбанд ва фаъолияти физиологии организмро халалдор месозанд. Инкишоф ва чараёни Б. с. ба неруи ангезандахо, хассоси ва устувории организм вобаста аст.
Аз даврахои кадим хуручи баъзе Б. с. дар байни ахолии як мамлакат (эпидемия) ё мамлакатхои гуногун (пандемия) окибати чангро муайян намуда, такдири шахрхо ва давлатхоро хал месохт. Мас., дар а. 6 пандемияи тоун Империяи Шаркии Римро ба таназзул ва кисми зиёди ахолии онро ба марг расонд.
Б. с. аз се омили асоси таркиб ёфтаанд: манбаи сироят (одам ё хайвони сироятёфта); нокили ангезанда; одамони ба сироят хассос. Нисбат ба Б. с. хасос будани организми одамро як катор омилхои биологи ва ичтимои (синну сол, тарзи гизогири, шароити зиндаги ва г) муайян мекунанд. Ба пайдоиши Б. с чунин омилхо, мас., гуруснаги, гизои номунтазаму якхела, норасоии витаминхо, сафедахои хурок, хастаги, гармии аз хад зиёд, хунукхури, гелминтозхо, зичии ахоли ва г. мусоидат менамоянд.
Унсурхои гуногуни мухит омилхои интиколи ангезандахои Б. с. мебошанд. Чунончи, ангезандахои Б. с.-и руда (домана, исхоли хунин ва г.) аз обу хурок, косаву табак ва диг. ашё пахн мешаванд; интиколи ангезандахои грипп, сурхча, хунок ва г. ба шахси солим аз хаво (хангоми сулфидан, атса задан, гуфтугу) ба амал меояд; Б. с.-и пуст дар аснои тамос бо хайвонот ё бемор (беморихои занбуруги ва г.) мегузаранд; хасба, тифи рачъи, энсефалитхо ва г.-ро аз одам (ё хайвонот) ба одам хашароти хунмак (шабуш, пашша, кана, магилмак ва г.) мегузаронанд.
Инкишофи Б. с. аз даврахои нихони, огоз, зухуроти асоси, сабукшудан ва шифо иборат аст.
Дар давраи зухури асосии бемори хам аломатхои барои Б. с. умуми (мас., захролуди – табларза, харорати баланд, сусти, дарди сар ва г.), хам аломатхои хоси хар як Б. с. (мас., зуд-зуд ба хочатхона рафтан, бесаранчом кардани хохиши дуругини казои хочат, бо хун ва луоб олуда гардидани начосат зимни исхоли хунин) пайдо мешаванд. Дар давраи ру ба бехбуди овардани маризи нишонахои асосии он кам мегарданд ё пурра бархам хурда, харорати бадан тадричан ё зуд паст мешавад, бемор шифо меёбад ё бемори музмин давом мекунад.
Дар давраи офият, сарфи назар аз бархам хурдани аломатхои клиники, дар узвхои иллати тагйирот боки мемонад, мас., осеби луобпардахои рудаи рост хангоми исхоли хунин камаш баъди як мох дуруст мешавад, аммо шифои клиники баъди чанд руз фаро мерасад. Дар аснои баъзе Б. с. пас аз зухури клиникии бемори ангезандахо дар организми шахс махфуз мемонанд. Онхо ба атроф пахн шуда, ба одамони солим сироят мекунанд. Бисёр вакт баъди Б. с. организми одам бар зидди онхо масуният хосил менамояд ( ниг. Иммунитет).
Б. с. ба антропонозхо ва зоонозхо чудо карда мешаванд. Антропонозхо факат ба одам хосанд ва одам танхо аз одам сироят меёбад (вабо, нагзак, домана, исхоли хунин, хунок, сурхча ва г.). Зоонозхо хоси хайвонот буда, ба онхо одам низ гирифтор мешаванд. Аз зоонозхо одам бо роххои гуногун, мас., хангоми тамос бо хайвони касал, таввасути пусти осебёфта ё пардахои луоби (сухтани, манкаги, оксил), газидани саги касал (хори), хашароти хунмак (тоун, варача) сироят меёбад. Барои пешгирии зоонозхо бемориро ошкор карда, хайвони касалро чудо медоранд (ё нобуд мекунанд), чои нигохдории чорворо дезинфексия намуда, зидди хояндахо ва хашароти хунмак мубориза мебаранд (ниг. Дератизатсия), ба чорводорон моя (бо максади пешгири) мегузаронанд.
Хангоми Б. с.-и руда (исхоли хунин, тифи шикам, паратифхо, вабо ва г.) ангезандахо ба мухит асосан бо пасафканди беморон ё хомили бактерия пахн ва ба организми одами солим хамрохи гизо дохил мешаванд. Тобистон Б. с.-и рударо асосан пашшахо мегузаронанд.
Барои пешгирии Б. с.-и руда бемор ва хомили бактерияро чудо нигох дошта, табобат мекунанд, хонаву чойро дезинфексия ва пашшахоро нест менамоянд. Хар шахс бояд дасташро пеш аз истеъмоли таом ва баъди казои хочат бо собун шуяд, сабзавоту меваро аввал шуста, баъд бо оби чуш чойконидан лозим; хуроквориро аз пашша мухофизат бояд кард.
Хангоми Б. с.-и роххои нафас (грипп, назла, гулузиндонак, ханозир, сурхча, сулфакабутак ва г.) ангезандахо ба мухит дар вакти гуфтугу, сулфа ва атса задан пахн мегарданд. Онхо ба организми одами солим бо рохи нафас ворид мешаванд. Баъзе Б. с.-и рохи нафас (мас., грипп) дар байни одамон зуд густариш меёбанд. Бинобар ин дар мавсими хуручи грипп хангоми сулфидан ё таб кардан, беморро дар хона нигох дошта, бояд духтуро даъват кард; дар аснои парастории бемор шахси солим бояд дахону биниашро бо докаи чоркабата бандад, бемор хангоми гап задан , сулфидан ё атса задан дахону биниашро бо руймолча пушад (ниг. Грипп, Назла).
Хангоми Б. с.-и хун ангезандахо бо хун гирд гашта, бинобар бо мухит алока надоштан, аз бемор ба шахси солим факат тавассути хашароти хунмак мегузаранд. Ангезандахои Б. с.-и хунро пашша (варача, пашшахурда, варачаи зард ва г.), шабуш (хасба ва тифи рачъи), кана (риккетсиозхои канаги, энсефалити канаги ва г.) ва кайк (тоун, тифи канаги) интикол медиханд.
Дар мавриди Б. с.-и пуст ангезандахо ба организми одам аз пардаи луоби ва пусти иллатёфта дохил мешаванд. Одам чи дар аснои тамос (беморихои олоти таносул) ва чи аз истифодаи курпаву болин ё сачоки бемор (трахома, хоришак, беморихои занбуругии пуст ва г.) сироят меёбад. Риоя кардани коидахои бехдошт (истифодаи сару либос, сачок, курпаву болини алохида) барои пешгирии Б. с. ахамияти калон дорад.
Шахсони гирифтори Б. с.-ро дар беморхона,дар баъзе холатхо дар хона табобат мекунанд (ниг. Нигохубини бемор). Нигохубини дуруст ва гизои хуб табобати бисёр Б. с. – ро осон мегардонад.
Барои пешгирии Б. с аз моягузаронии пешгирикунанда истифода мебаранд. Кам шудан ва бархам хурдани Б. с. бештар ба сохти чамъият, тараккиёти хочагии халк, дарачаи некуахволии ахоли, хадамоти тандурусти ва г. вобастаги дорад.
Ад.: Камардинов Х.К., Рахмонов Э.Р., Беморихои сирояти, Д., 2000; Хамон муаллиф, Клиника опасных инфекционных болезней, Д., 2007; Камардинов Х.К., Инфекционные и паразитарные болезни, Д., 2009.
Э. Р. Рахмонов.
Источник
Китобе, ки Шумо онро хонда истодаед, махсули кори пурмашаккати зиёдааз дахсола мебошад. Ман аз давраи чавони ба донистани таъбири хобхо шавку рагбати беандоза доштам ва дар ин боб ривоятхои зиёде шунидаам. Бисёр хобхои чолиби диккати аз дахони одамони хобдида ва муаббирон шунидаамро навишта мегирифтам. Худам низ хобхои дидаамро дар дафтаре менавиштам ва таъбираш агар мебаромад, онро кайд мекардам. Хобномахоеро, хи меёфтам, чамъ мекардам ва онхоро меомухтам.
Дар натичаи чамъовари, омухтану тахлил кардани маводхои оиди хоббини ва таъвили хобхои дида дарёфтам, ки таъбир илми бузург аст ва шариф. Илми илохист.
Дар Куръони Мачид дар сураи Юсуф худои азза ва чалл мегуяд ки “Ва бад-ин сон Юсуфро дар замин маконат додем, то ба у таъбири хоб омузем. Худо ба кори хеш голиб аст. Вале бештари мардум намедонанд”
Ба илми таъбйр на танхо пайгамбари худо Юсуфи Яъкуб, балки дигар пайгамбарон, аз он чумла хазрати Мухаммад (саллалоху алайхи ва ссалам) ва ёронаш сару кор доштанд, хобхои дидаи мардуме, ки мурочиат мекарданд, мегуфтанд, яьне хобгузори мекарданд.
Мувофики сарчашмахои таърихиву илми ва фарханги дар даврахои кадим таъбири хоб дар зиндаги ахамияти багоят мухим дошт.Табирномаи аз хама кадимии хатти кариб чор хазор сол пеш дар Миср Кадим тартиб ёфта буд, ки дар он таъбири 200 хоб ва тафсири сохир номаи онро дар бар мегирифт.
Олимон ва табибони Юнони кадим Демокрит, Афлотун, Арасту ва дигарон таъбири хобро барои ёфтани роххои муоличаи беморон истифода мекарданд. Афлотун хоббиниро манбаи илхоми эчоди меднист.
Олими бузурги точик шайхурраис Абуали Ибни Сино доир ба хоббини ва таъвили он рисолаи махсусе бо номи “Таъбир-ур-руъё навиштааст.
Олимони баъдии хам дар ин чода захмати зиёде ба харч додааш Дар байни навиштачоти онхо китоби олим ва нависандаи форсу точи Абу-фазл Хубайши Тифлиси “Комил-ут-таъбир” ё ки “Хобнома” бисёр хам чолиби диккат аст, ки соли1992бо захмати зиёди Ч. Хотами, С. Наимбоев ва С.Хатлони бо хати кирили чоп шуда буд.
Банда, ки дар макомоти хифзи хукук солхои тулони адои вазифа мекунам ва ба назм шавку хаваси беандоза дорам, ба хулоса омадам, ки бахши зиёдеро аз хобномаи Тифлиси, аз хобномаи Хазрати Юсуф, аз таъбири хобхои шунида ва дидаи худ, хамчунин хобномахои руси ва узбеки ба назм гардонам ва ба хонандагони хушзавк пешкаш намоям.
Пораеро аз ин хобномахо дар китоби шеърхоям бо номи “Шодии; дидор” соли 1998 чоп карда будам. Навиштани хобномахоро бо шеър давом дода истодаам.
Инро хам кайд кардан лозим аст, ки дар байнн мардуми форсизабон ва дигар халкхо низ хобномаи мукаммале бо назм ё мавчуд нест, ё ки бисёр кам вомехурад.
Дар ин бора баъзе байтхо ва порахои хурди шеьри ва ё ба тарики наср вомехуранд, ки мавриде гуфта шудаанду бас. Чунончи:
Аз Саъди:
Ташнагонро намояд андар хоб,
Хама олам ба чашм чашмаи об.
АзХофиз:
Дидам ба хоби хуш, хи ба дастам пиëлаа буд,
Таъбир рафту кор ба давлат хавола буд.
Аз Санои:
Ракс кардан ба хоб дар кишти,
Бими гарк асту мояи ришти.
Дар илми хоббини муаммохои зиёде хастанд, ки олимони ин соха барои халлу фасли онхо ва ёфтани таъбири аниктаре бахс мекунанд. Ачоибаш дар он асг, ки дар бисёр холатхо вакте ки одам дар хоб шодию хурсанди бинад, таъбираш бад мебарояд ва баръакс. Масалан, гиряву гаму андух дар хоб аксар вакт таъбири шодиву хуррамиро дорад. Хобхои дар фаслхои тирамоху зимистон дида нисбати хобхои дар фаслхои бахору тобистон дида камахамиятанд. Аз хама хобхо дакиктар онхое мебошанд, ки одамон пеш аз субх ва хангоми субх мебинанд ва гайра.
Агар ин захмати хоксоронаи ман каме бошад хам ба хонандаи дуршинос писандояд, худро хушбахт хисоб мекунам. Дар холати пайдо шудани хохишу дархостхо, андешахо ё дигар масъалахо оиди ин “Хобнома” хонандагон метавонанд ба нигорандаи ин сатрхо бевосита мурочиат нпмоянд.
Китоби таъбири хоб pdf формат.
Источник
КОНУНИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН
Дар бораи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
(Ахбори Мачлиси Олии ЧТ соли 2004, №2, мод. 34; соли 2005, №12, мод.652)
Мачлиси намояндагон 19 ноябри соли 2003 кабул кардааст
Мачлиси милли 12 феврали соли 2004 чонибдори намудааст
Конуни мазкур асосхои хукуки ва ташкилии фаъолияти шахсони хукуки ва вокеиро оиди чамъовари, коркард ва фуруши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга мукаррар намуда, талаботи асоси, хамчунин хукуку ухдадори ва масъулияти иштироккунандагони муносибатхои хукукиеро, ки дар сохаи чамъоварии оханпора ба миён меоянд, муайян мекунад.
Боби 1.
Мукаррароти умуми
Моддаи 1. Максади Конуни мазкур
Максади Конуни мазкур таъмин намудани амнияти иктисодии Чумхурии Точикистон, мухайё кардани шароит барои ба муомилоти хочаги ворид намудани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга хамчун манбаи ашёи иловаги, нигохдории захирахои ашёи хом ва хифзи мухити зист мебошад.
Амали Конуни мазкур ба муносибатхои чамъоварии (хариди) порахои металлхои киматбахо дахл надорад.
Моддаи 2. Мафхумхои асоси
Дар Конуни мазкур мафхумхои асосии зерин истифода бурда мешаванд:
металлхои сиёх – металлхо, гилзат (консентратхо), хокаю гард ва хулаи охан;
металлхои ранга– металлу хула ва хокаву гарди алюминий, висмут, волфрам, кадмий, кобалт, магний, мис, молибден, никел, калъаги, сурб, титан, рух; гилзати волфрам, молибден, ниобий, рутилий, сирконий ва металлхои нодири замини;
партовхои металлхои сиёх ва ранга – партовхои саноатии хамаи мархилахои коркард, ки дар таркибашон металлхои сиёх ва ранга доранд ё худ аз хамин металлхо иборатанд ва хангоми гудозиш ва корхои дигари металлурги хосил мешаванд ва хамчунин маснуот ва кисмхое, ки дар рафти истехсолот бо нуксон тавлид мешаванд;
оханпорахои рузгор – пораи металлхои сиёх ва рангае, ки хангоми ба максади шахси истифода бурдани маснуоту кисмхои металлхои сиёху ранга аз тарафи шахрвандон хосил мегарданд;
оханпора – аз партовхои истехсолот ва истеъмолот иборат аст, ки аз маснуоти нодаркор ва ё хусусиятхои истеъмолии худро гумкардаи саноати ва таъиноти маиши, кисматхои он, тачхизоту механизмхо, конструксияхо, воситахои наклиёт, техникаи харби ва манбаъхои дигар хосил шуда, танхо барои коркарди дубора таъин гардидаанд;
чамъоварии оханпора – фаъолияти хочаги доир ба чамъовари кардан, харидан, чудо карда гирифтан ва интикол додани металлхои сиёх ва ранга ба амбори муваккати, коркард ва ё истифодаи нихоии онхо дар корхонаи металлурги;
коркарди оханпора– фаъолияти хочаги доир ба чамъоварии пораи металлхои сиёху ранга барои истифода бурдан хамчун ашёи хоми истехсолоти металлурги (чудо кардан ба хелхо, буридан, реза кардан, прессонидан, брикет сохтан, гудохтан ва гайра), ки дар натича шакл ё холати аввалаи онхо тагйир меёбад;
фурухтани (ё додани) оханпора – фурухтан, бепардохт ё бопардохт ба шахси сеюм додани оханпораи чамъовари ва ё коркардашуда;
чамъоварии (харидани) пораю партовхои металлхои сиёх ва ранга – фаъолияти шахсони хукуки ва вокеи, ки барои чамъоварии (харидани) пораву партовхои металлхои сиёху рангаи саноатию рузгор ва супоридани (фурухтани) онхо равона гардидааст;
санади партовгардони – хуччати дорои шакли мукарраршудаи хисоботи катъи, ки партов гардонидани амволи шахси хукукиро тасдик менамояд ва замимаи хатмии санади аз хисоб баровардани амволи металлдор хисобида мешавад;
чамъоварандаи оханпора (пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга) – шахси хукукие, ки барои чамъовари кардани (харидани) оханпора ичозатнома дорад;
супорандаи оханпора (пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга) – шахси хукуки ё вокеии молики оханпорае, ки дар рафти истехсоли оханолот, дар рузгор ва ё хангоми харидани партови металл ё худ партовгардонии маснуоти (амволи) металлдор сохиб шудааст;
мутасаддии чамъовари кардани оханпора – шахсони хукуки ва вокеие, ки аз номи ва бо супориши корхонахои махсуси металлурги ё корхонахои истехсолию захиракуни оханпора чамъовари мекунанд (мехаранд);
баённомаи супорандаи (фурушандаи) оханпора – аризаи шаклан мукарраршудаи шахси хукуки ва ё вокеи ба номи макоми салохиятдори хокимияти ичроия, ки он маълумотро оид ба манбаи пайдоиши оханпора дар бар мегирад;
корхонаи истехсолию чамъоварикунандаи оханпора – шахси хукукие, ки макомоти хокимияти давлати онро барои фаъолияти сохаи истифодаи партову амволи металлдор, захира намудани (чамъовари кардан ва харидани) оханпора, коркард ва фуруши ашёи мустаъмали металлдор ба корхонахои металлурги ваколатдор гардонидааст.
Моддаи 3. Конунгузории Чумхурии Точикистон дар бораи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Конунгузории Чумхурии Точикистон дар бораи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга ба Конститутсияи (Сарконуни) Чумхурии Точикистон асос ёфта, аз хамин Конун, дигар санадхои меъёрии хукукии Чумхурии Точикистон ва хамчунин санадхои хукукии байналмилалие, ки Чумхурии Точикистон эътироф кардааст, иборат мебошад.
Моддаи 4. Принсипхои асосии сиёсати давлати дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Принсипхои асосии сиёсати давлати дар сохаи чамъоварии металлхои сиёх ва ранга инхоянд:
-таъмини бехатарии иктисодии Чумхурии Точикистон;
-таъмини нигохдории амволи давлати, шахсони хукуки ва вокеи хангоми чамъоварии металлхои сиёх ва ранга;
-ба хам мувофик намудани манфиати иктисоди ва экологии чамъият;
-окилона бо хам мувофик намудани чорахои иктисоди ва маъмурии танзими чамъоварии металлхои сиёх ва ранга;
-ба рох мондани бахисобгири ва хисоботдихи доир ба чамъовари ва фуруши металлхои сиёх ва ранга.
Моддаи 5. Ваколатхои Хукумати Чумхурии Точикистон дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Ваколатхои асосии Хукумати Чумхурии Точикистон дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга чунин аст:
-химояи манфиатхои иктисодии Чумхурии Точикистон дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-тартиб додани лоихаи санадхои меъёрии хукуки, стандартхо, меъёру коидахое, ки тартиби чамъовари кардани пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро муайян мекунанд;
-муайян кардани тартиби ичозатномадихи барои фаъолияти чамъовари намудани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-муайян кардани усулхои умумии ташкил ва гузаронидани назорати давлати дар сохаи фаъолияти чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-ташкили бахисобгири ва хисоботдихи дар сохаи фаъолияти чамъовари кардани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-мухайё кардани шароит барои таъмини эхтиёчоти иктисодиёти Чумхурии Точикистон ба пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-мукаррар намудани тартиби аз хисоб баровардан ва партовгардонии амволи давлатии металлдор;
-мукаррар кардани вазифаи макомоти давлатии хокимияти махалли ва салохияти онхо дар сохаи чамъовари намудани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-андешидани тадбирхо барои пешгири намудани дуздии металлхо, таракаи кисмхои тачхизот, воситахои сигналдихи ва алока, объектхои энергиядех ва наклиёт;
-тасдик кардани руйхати намудхои металлхои сиёх ва рангае, ки дар рузгор пайдо мешаванд ва меъёрхои супоридани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга, ки барояшон пешниходи баённома зарур нест;
-мукаррар кардани тартиби содироти пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга;
-ичрои дигар ваколатхое, ки хамин Конун ва санадхои дигари меъёрии хукукии Чумхурии Точикистон пешбини намудаанд.
Боби II.
Талаботи умуми нисбати чамъоварии пораву
партовхои металлхои сиёх ва ранга
Моддаи 6. Чорахои мухофизатии танзими чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Бо карори макомоти хокимияти махалли муваккатан (то як сол) чорахои мухофизатие татбик шуда метавонанд, ки чамъоварии оханпораро махдуд мекунанд. Макомоти ваколатдор метавонанд хангоми додани ичозатнома барои фурухтани хиссаи муайяни чамъоварии баъзе навъхои оханпора озмун гузаронанд.
Хукумати Чумхурии Точикистон номгуи оханпорахоеро, ки аз шахсони вокеи (супорандагони оханпора) харида гирифтанашон манъ аст, мукаррар мекунад. Макомоти хокимияти махалли мувофики тартиботи мукаррарнамудаи Хукумати Чумхурии Точикистон барои аз шахсони вокеи кабул карда гирифтани баъзе намудхои оханпора метавонад махдудиятхои иловаги мукаррар намоянд.
Моддаи 7. Тартиби танзими чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга аз тарафи макомоти ваколатдор
Макомоти ваколатдори Хукумати Чумхурии Точикистон, истифодаи амволу партовхои истехсолии металлдор, фаъолияти супоранда ва чамъоварандаи оханпораро бо максади пешгирии ходисахои ба давлат расонидани зиёни иктисоди ва экологи тахти назорат мегирад.
Хукумати Чумхурии Точикистон ваколати макомоти давлатии хокимияти махаллиро барои ташаккули низоми бахисобгирии манбаи иттилооти дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга муайян мекунад.
Мухлати пешниходи иттилоотро доир ба чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга (аз чониби супоранда ва чамъоварандаи оханпора) макомоти давлатии омор мукаррар менамоянд.
Макомоти ваколатдори Хукумати Чумхурии Точикистон, дар якчояги бо макомоти хокимияти махалли низоми анборхои давлатии пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро ба рох мемонанд, барои чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга аз корхонахои (ташкилотхои) давлати ва барои минтакахое, ки муассисахои хариду фуруши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга надоранд, корхонахои давлати барпо менамоянд, хуччатхои меъёрие тартиб дода, дар амал чори мекунанд, ки барои ташкили чунин корхонахо ва фаъолияти онхо мадад намоянд.
Макомоти ваколатдори Хукумати Чумхурии Точикистон, ки барои ташкили доду гирифти (бозори) пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга муайян шудаанд, дар якчояги бо макомоти хокимияти махалли сиёсати давлатиро дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга ба амал мебароранд.
Моддаи 8. Субъектхои муносибатхои хукуки дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Субъектхои муносибатхои хукуки дар сохаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга инхо мебошанд:
чамъоварандагони оханпора:
– шахсони хукукие (корхонаю муассиса, ташкилотхое), ки дар асоси ичозатномаи гирифтаашон ва бо тартиби мукарраргардида пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро чамъовари ва кабул мекунанд (мехаранд);
– шахсони вокеи, ки хамчун сохибкорони барои чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёху ранга ичозатномадошта ба кайд гирифта шудаанд;
супорандагони оханпора:
– шахсони хукукие (корхонаю муассиса, ташкилотхое), ки пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи дар рафти фаъолияти истехсоли ва дигар фаъолияти корхона хосилшударо чамъовари мекунанд ва месупоранд (мефурушанд) ва хуччатхое доранд, ки ба пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга хукуки моликият доштани онхо ва ё манбаи пайдоиши оханпораро тасдик менамоянд;
– шахсони вокеие, ки партовхои металлхои сиёх ва рангаи дар рузгор ва аз истифодаи тачхизоту мошинхои хусусиашон хосилшавандаро мефурушанд;
– шахсони хукуки ва вокеие, ки хамчун сохибкорони ба ин ё он намуди фаъолият ичозатномадошта пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро чамъовари мекунанд (мефурушанд).
Моддаи 9. Ичозатномадихии фаъолияти тайёр кардан, коркард ва фуруши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Ичозатномадихии фаъолияти тайёр кардан, коркард, фуруши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга тибки Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи ичозатномадихи ба баъзе намудхои фаъолият» анчом дода мешавад.
Моддаи 10. Шартхои хатми оид ба чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Шартхои хатмии чамъовари (захира) кардани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга инхоянд:
– риояи конунгузории Чумхурии Точикистон, меъёру коидахои экологи, санитарию эпидемиологи, гигиени ва зидди сухтор;
– мавчудияти (бо хукуки моликият ё ичора) бино (майдонча), тачхизоте, ки пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро дар он чо захира мекунанд ва мавриди коркард карор медиханд;
– мувофикати тачхизоти истифодашаванда ба меъёру талаботи техники;
– аз назорати радиатсиони ва пиротехники гузаронидани пораву партовхои чамъовардашудаи металлхои сиёх ва ранга;
– мавчудияти мутахассисоне, ки барои идоракунии тачхизоти чавобгуи меъёру коидахои амалкунанда аз санчиш гузаштаанд.
Шахсони хукуки ва вокеи дар муносибат намудан бо пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга бояд стандартхои мукарраршуда, меъёрхои экологи ва санитари, коида ва талаботи бехатариро риоя намоянд.
Бинохои кабул ва нигохдории пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга (пунктхои кабули оханпора) бояд тачхизонида шуда бошанд ва тибки лоихахое, ки бо макомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологи мувофика шудаанд ва аз экспертизаи экологи гузаштаанд, истифода карда шаванд.
Барои ичрои талаботи стандартхои техникие, ки нисбати пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга мукаррар гардидаанд ва бо максади бахисобгирии дурусти ибтидоии онхо иншоотхои кабулу нигохдории пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга (пунктхои кабули оханпора) бояд асбобхои назорату ченак, сангу тарозу ва дигар тачхизоте дошта бошанд, ки бо тартиби мукарраргардида аз санчиш гузаштаанд.
Моддаи 11. Бахисобгири оид ба чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Пункти кабул ва нигохдории пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи шахсони хукуки ва вокеи бояд дорои лавхае бошад, ки дар руи он ному сурогаи хукуки, ному насаби рохбар, ном ё раками пункти кабул ва нигохдории пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга, маълумотхои асосии ичозатнома ва рузу соати кор сабт шуда бошанд.
Шахсони хукуки ва вокеи вазифадоранд пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи хар пункти кабулу нигохдории пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро ба хисоб гиранд. Пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга алохида ба хисоб гирифта мешаванд. Маълумот оид ба пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга, ки кабул гардидаанд, дар дафтари кайд, санадхои кабулу супурдани оханпора ва дигар хуччатхои бахисобгирии мухосибави бо тартиби мукарраргардида сабт карда мешавад.
Хама навиштачотхо дар дафтари бахисобгири дархол баъди кабули пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга сабт мешаванд. Дар зери хар тасхеху ислохоти дафтар шахси масъули кабулкунандаи пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга имзо намуда, шахси хукуки ё вокеи, ки барои чунин фаъолият ичозатнома дорад, мухр мезанад. Дар дафтар сатри холи гузоштан мумкин нест. Хар руз дар охири кор натичаи якрузаи чамъоварии пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга хатти чамъбаст карда мешавад. Тартиби пур кардани дафтари бахисобгириро макоми ваколатдор муайян мекунад. Дафтари пуршудаи бахисобгири дар давоми се сол нигох дошта, пас аз он ба бойгони супорида мешавад.
Пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга аз пунктхои кабул ба пункти истифодабарии нихои танхо хангоми дар борхати наклиёт будани кайде, ки онхо маводи радиатсиони ва тарканда надоранд, расонида мешаванд.
Моддаи 12. Тартиби содироти пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга
Пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга дар сурати зиёд шудани захираашон ва талабот надоштани корхонахои Чумхурии Точикистон ба онхо аз тарафи корхонахое, ки тачхизоти техникии зарури ва ичозатнома барои ин намуди фаъолият доранд, тибки конунгузории Чумхурии Точикистон содир карда мешаванд.
Моддаи 13. ухдадорихои супорандаи оханпора
Супорандаи оханпора (шахси хукуки) ухдадор аст бо тартиби мукарраркардаи макомоти ваколатдор доир ба манбаи пайдоиши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга ва партовгардонии амволи металлдор маълумот пешниход кунад.
Барои шахсони хукуки хангоми супоридани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга хуччати дорои маълумоти зарури баённомаи супорандаи оханпора ба хисоб меравад, ки дар он доир ба пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи супоридашуда оиди аз хисоб баровардан ва партовгардонии амвол маълумот сабт карда мешавад.
Барои шахсони вокеи хангоми супоридани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга хуччати дорои маълумоти зарури баённомаи супорандаи оханпора (оханпорафуруш) ба хисоб меравад, ки дар он маълумоти шиносномаи супорандаи оханпора (оханпорафуруш), руйхати пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга бо зикри манбаи пайдоиши он сабт гардидааст. Баённомаи супорандаи оханпора (оханпорафуруш) хангоми супоридани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга ба шахси чамъовардаи (харидори) пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга бо кайди макомоти ваколатдор пешниход карда мешавад.
Шахрвандон хукук доранд (дар холати пешниход кардани шиноснома ё хуччати дигар) пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаеро, ки дар рузгор ва аз истифодаи тачхизоту мошинхои хусусиашон пайдо мешаванд, чамъовари намоянд ва супоранд. Онхо танхо пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи рузгорро бе хуччате, ки моликияти хусуси будани онхоро тасдик менамояд, супурда метавонанд.
Моддаи 14. ухдадорихои чамъоварандаи оханпора
Шахсони хукуки ва вокеие, ки бо фаъолияти чамъовариву нигохдори, хамлу накл, партовгардони ва ба истеъмолкунандагон супурдани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга машгуланд, ухдадоранд, ки:
– барои фаъолияти тайёр кардан, коркард ва фуруши пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга ичозатнома дошта бошанд;
– биною майдонхои худи ё ичоравии ба меъёрхои зидди сухтор, санитари ва экологи чавобгуй дошта бошанд;
– барои иншоот ва фаъолият хуччатхои лоихави ва ичозатнома дошта, онхо бо тартиби мукарраргардида ба расмият дароварда шуда бошанд;
– барои ба мухити зист партофтану рехтани моддахои олудакунанда ва чойгиронидани оханпораву партовхои истехсолот ва истеъмолот хуччатхои лоихавии аз тарафи макомоти махсуси ваколатдори давлатии сохаи хифзи мухити зист додашуда дошта бошанд;
– пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро аз шахрвандон танхо дар сурати нишон додани шиноснома ё хуччати дигари шахсияти супорандаи оханпораро тасдиккунанда кабул карда гиранд.
Чамъоварандаи оханпора ухдадор аст хангоми харидани пораву партовхои металлхои сиёх ва ранга аз оханпорафуруш баённома талаб намояд, мувофики хамин Конун бахисобгирии пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаи харидашударо ба рох монад.
Пораву партовхои металлхои сиёх ва рангаро бе хуччати тасдиккунандаи пайдоиши онхо, гайр аз оханпорахои рузгор, кабул кардан манъ аст.
Боби III.
Мукаррароти хотимави
Моддаи 15. Чавобгари барои вайрон кардани Конуни мазкур
Шахсони хукуки ва вокеи, ки мукаррароти Конуни мазкурро вайрон мекунанд, мутобики конунгузории Чумхурии Точикистон ба чавобгари кашида мешаванд.
Моддаи 16. Тартиби мавриди амал карор додани Конуни мазкур
Конуни мазкур пас аз интишори расми мавриди амал карор дода мешавад.
Президенти Чумхурии Точикистон Э.Рахмонов
ш. Душанбе 28 феврали соли 2004
№ 2
Источник
