Гайморит ауруын ?алай емдеуге болады

Гайморит – мұрынның екі жағында орналасқан гаймор қуысының қабынуы. Бұл ауру, әсіресе, күз-қыс айларында тұмаудың асқынуынан дамиды. Оның белгілері – бас ауырады, мұрынмен дем алу қиындап, одан қою сұйықтық ағады, қысқаша айтқанда, ауру асқынып кетіп, дене қызуы жоғарыласа, онда гаймор қуысын рентгенге түсіріп, «пункция» жасату керек. Егер сырқаттың жағдайы жақсы болып, жоғарыдағы ауру белгілері болмаса, онда гаймор қуысын инемен теспей, қарапайым жолмен (аппаратпен) жуып, дәрі жіберіп емдесе, ол жазылып кетеді. Бұл әдіс «кукушка» деп аталады. Сонымен қатар физиотерапевтикалық ем қабылдаса, ауру тез айығып кетеді.
Тұмаудың асқынуы немесе тіске құрт түсудің салдары гайморитке әкеп соғады. Гайморит — жоғарғы жақ iшiндегi кеңсiрiктiң кiлегей қабықшасының қабынуы. Қызылша, тұмау, скарлатина аурулары мен азу және ақыл тiстер уақытында дұрыс емделмегеннен гайморит ауруы пайда болады. Иiс сезу қабiлетiн жойып, ұйқыны бұзатын, дене қызуын көтеріп, адамды әлсiрететiн гайморит қандай ауру?
Гайморитті ең алғаш 1613-1685 жылдар аралығында ағылшын тәнтанушысы Н.Гаймор ашқан. Кейін бұл сырқат Гаймордың есімімен аталса керек.
Гайморит қалай пайда болады? Тіс тамырларының қабынуы көп жағдайда гайморитке әкеп соғады. Сол себепті тіске үлкен мән бере білген жөн. Сонымен қатар, бактериялар мен вирустар да гаймориттің дамуына жол ашады. Олар алдымен мұрын арқылы ішке еніп, қанға араласады, содан соң мұрын сырты ісініп, қызарады. Одан кейін ағза әлсiреп, иммундық жүйе вирустармен күресе алмайды. Иммунитеттiң төмендеуiнен көптеген созылмалы аурулар пайда болады. Гаймориттi дер кезiнде емдемесе, кеңсiрiкке түскен iрiң миға шауып, менингит ауруына ұласуы мүмкiн…
Гаймориттің белгiлерi: Алдымен науқастың мұрны бiтiп, демалуы қиындайды. Мұрын тұсы жағымсыз күйде болып ауырады. Даусы қырылдап, тамағы, тісі ауырады. Көп жағдайда мұрын қуысынан шырышты, түссiз немесе iрiң (жасыл, сары түстi) сұйық зат бүлiнедi. Сырқаттың халi нашарлап, шаршайды. Тамаққа тәбетi болмай, ұйқысы бұзылады. Дене қызуы 38 градусқа көтеріледі немесе кейде одан да жоғары болады. Бұл белгілер гаймориттің жедел түріне тән.
Ал гаймориттің созылмалы түрiнде дене қызуы онша көтерiлмейдi. Мұндағы белгілер — науқастың көзi жасаурап, иiс сезу қабiлетi төмендейдi. Ауру адам қалтырап тоңып, дене қызуы көтерiлiп, бетi iсiнедi, көзі, басы ауырып, әлсірейді.
Гаймориттен емделу жолдары: Ауру белгiсi бiлiнiсiмен-ақ, жедел түрде дәрiгерге көрiну қажет. Себебі гайморит — қауіпті дерт. Гаймориттiң жедел түрiн қарапайым әдiстермен емдеуге болады. Мұрын қуысын антибиотиктi ерiтiндiлермен жуу қажет. Сондай-ақ, хитозан, биокальций, синуфорте дәрiлерімен емдейдi.
Ал созылмалы гайморитке хирургиялық әдiс қолданылуы керек. Кеңсiрiктi тесiп, ондағы жиналған iрiңдi шығарып, тазалайды.
Сонымен қатар, гаймориттi белгiлi нүктелердi тауып массаж жасау арқылы емдеуге болады. Массаж қан айналымын жақсартады, оттегi жетiспеушiлiгiн арттырады, демалу жолдары — тамақ, көмей, дауыс шымылдығын ашады. Мұрын тұсын сұқ саусағыңызбен баса отырып, сағат тiлiнiң бағытында, 20-30 секундтай уқалаңыз. Уқалағаннан кейiн мұрынды мiндеттi түрде тұзды сумен немесе теңiз тұымен ша-йып отыру қажет. Массаж таза мұрынға жасалады, сол себепті мұрында еш-қандай iрiң болмауы керек. Массажды таңертең, түсте, кешке жасап тұрсаңыз, гайморит жоғалады. Немесе 10 рет демалып, демiңiздi шығарыңыз (4-6 секунд). Содан соң үлкен, сұқ саусағыңызбен мұрныңыздың оң және сол жағын жауып демалып, ба-бо-бу деген сөздердi созып, қайта-қайта айту керек. Демдi iшке тартып, сыртқа мұрын арқылы жiберiп, 5-10 секундқа демiңiздi ұстап тұрған жөн. Бұл мұрынмен демалуға көмектеседi.
Мұрынды лимон шырынымен жуу да гаймориттен жазылуға көмектеседі. Ол үшiн сiзге 1 лимон және қайнаған су қажет. Лимонның шырынын шығарып, 1:10 стаканға құйып, оның үстiне қайнаған су құяды. Дайын шырынды кең әрі үлкен ыдысқа құйып, басыңызды иiп, мұрныңызбен сол тұнбаға демаласыз. Демалғанда тұнба мұрынның iшiне кетіп, аузыңыздан шығады. Бұл мұрынды тазалау үшiн керек.
Гайморитпен ауырмау үшiн кариеспен зақымдан-ған тiстердi уақытында емдеп, тұмау сияқты жұқпалы аурулардан алдын-ала сақтану керек.
Гайморит ауруының негізгі қоздырғыштары — инфекция: вирустар мен бактериялар. Індет (инфекция) мұрын қуысы және қан ар-қылы гаймор қуысына түсіп, ол қуысты зақымдайды. Көп жағдайда жоғарғы жақ тіс тамырларын қоршап жатқан етті аумақ жұмысының қалыпты жағдайдан ауытқуынан вирустар мен бактериялар гаймор қуысына еніп кетеді. Гайморит ауруының белгілері: бас ауруы; мұрынмен тыныс алудың қиындауы; мұрыннан қою сұйықтықтың ағуы; тұмаудың ұзаққа созылуы.
Иіс сезу қабілетін жойып, адамды әлсірететін, дене қызуын көтеріп, ұйқыны бұзатын бұл ауруды халықтық медицинамен емдеудің бірнеше жолы бар:
1. Картоп. Қабығымен қайнатылған картоптың суын төгіп тастаңыз. Басыңызды бүркеп, картоптың буына дем алыңыз.
2. Мұрынды лимон шырынымен жуу. Ол үшін сізге 1 лимон, қайнаған су қажет. Лимонның шырынын шығарып алып, 1:10 стаканға құйып, үстіне қайнаған су құйыңыз.Енді оны кеңірек ыдысқа құйып, басыңызды иіп, мұрныңызбен сол тұнбаға дем алыңыз. Дем алғанда тұнба мұрынның ішіне кетеді, бірақ ол аузыңыздан шығады. Бұл мұрынды тазалау үшін керек.
3. Гайморит дендеген орындарды бүтіндей асылған жұмыртқамен жылытады. Ыстық жұмыртқаларды майлыққа орау қажет, майлыққа оралған жұмыртқаларды мұрынның екі жағынан да жұмыртқалар әбден суығанша ұстау қажет. Бұл процесс жатар алдында орындалса әсері мол болмақ.
4. Қайнатылған жылы суға йод тұнбасының бірнеше тамшысын немесе марганцовканың бірнеше түйірін қосып, осы қоспамен мұрын танауларын шаю қажет. Гайморитпен науқастардың көпшілігіне тұзды сумен жуу да пайдалы: бұл жағдайда тұз салынған жылы суды мұрынмен ішке тартып, ауызбен түкіріп тастайды.
5. Табиғи балды зәйтүн майымен тең мөлшерде араластырасыз. Шалқаңыздан жатып, әрбір танауға 3-4 тамшыдан тамызу керек. Осыдан кейін 2 сағатқа дейін далаға шықпаған дұрыс.
Халықтық әдістермен емдеуден басқа, гайморитпен ауыратын адам маман-дәрігердің де көмегінен бас тартпағаны жөн. Осы ауыратындар мынаны ескергені дұрыс: салқын тигізбеу, тұмау ауруының кез келген белгісі байқала салысымен емдеу және берілген барлық дәрігерлік кеңеске құлақ асуы қажет.
Бұл ауруға немқұрайлы қарамаңыз. Өйткені, гайморитті дер кезінде емдемесе, кеңсірікке түскен ірің миға шауып, менингит ауруына ұласуы мүмкін.

Мұрыннан су ағып, жалпы көңіл-күйдің нашарлауы, дене қызуының көтерілуі – ЖРВИ мен ЖРА тән белгілер. Бірақ кейде олар балада гаймориттің болу ықтималдығын да білдіреді. Егер уақытылы дұрыс диагноз қойылса, ауруды сәтті емдеуге болады және ол ешбір асқынуларға әкеп соқтырмайды, ал ата-аналар дәрігердің ұсынған емдеу тәртібі мен кеңестерін толық ұстанулары қажет. Ауру асқынып кетсе, қиын жағдайлар орын алады, оны емдеу үшін ұзақ уақыт дәрімен емделу қажет болады.

Гайморит дегеніміз не

Гаймор немесе жоғарғы жақ қуыстары – жоғарғы жақ сүйектерінің тереңіндегі мұрынның сол және оң жағында орналасқан кіші қуыстар. Іш жақта олардың шырышты қабаты бар, ол жерде шырышты шығаратын бездер болады. Жоғарғы жақ қуыстары мұрын қуысымен кішкентай тарамдар арқылы қосылады.

Гаймор қуыстары ұрықтың даму кезеңіндегі үшінші айдан бастап қалыптасады, бірақ нәресте туылған кезде көлемі өте кішкентай болады. Жоғарғы жақ мұрын қуысының бұл құрылымының ерекшеліктері оларға инфекция еніп кетпеуіне кедергі болады. Гаймар қуыстары өмірдің алғашқы 3-5 жыл аралығында кеңейе бастайды және қалыптасу тек жасөспірімдік шақта ғана аяқталады. Тура 3 жастан асқаннан кейін балада гайморит пайда болуы мүмкін және көбіне ауру жиі тұмау мен басқа респираторлық инфекциялардан туындауы ықтимал.

Гаймор  қуыстары анатомиялық жағынан мұрын жолдарымен байланысты, сондықтан мұрын арқылы оған инфекция оңай еніп кете алады. Гайморит кезінде шырышты қабырғалар қабынып, ісіп кетеді. Пайда болған ісік сұйықтықтың дұрыс ағуын бұзады. Өз кезегінде сұйықтықтың жинала беруі бактериялық ортаның дамуына керемет негіз болады, сол себептен де катаралдық гайморит оның ауыр түрі – іріңді түріне оңай айналады.

Балалардағы гайморит белгілері

3 жастан және одан асқан балаларда жіті дамыйтын гайморит белгілері болып мыналар табылады:

• Шырышты және іріңді бөлінулер байқалатын мұрынның бітелуі;
• Дене қызуының 38-ге дейін, тіпті одан да жоғары көтерілуі;
• Әлсіздік, тәбеттің нашарлауы, ашушаңдық, ұйқының бұзылуы, бастың ауыруы арқылы білінетін ағзаның улану белгілері.
• Көздің жасаурауы, көздің астының, мұрын айналасының ісінуі;
• Маңқалану немесе дауыстың қырылдауы.

5 жастан асқан балалар ата-аналарына қай жерлері мазалап тұрғанын түсіндіре алады. Бала төмендегілерге шағымдануы мүмкін:

• Басты төмен қарай игенде, бастың қатты ауыруына;
• Шайнаған кезде қатты байқалатын тіс ауруларына;
• Қатты жарыққа қарағанда көздің ауыру сезімдеріне.

Егер мұрын-ерін қатпарларының үстінен бассаңыз да ауыру сезімдері байқалады. Қуыстардағы қабыну әрекеттерінің себебі ауыздан шығатын жағымсыз иіс, тері қабаттарының бозғылдығы, беттің ісінуі болуы мүмкін.

Ауру кезінде міндетті түрде барлық жоғарыда аталған өзгерістер біліне бермеуі де мүмкін. Балаларда мұрыннан шырыштың сыртқа ақпауы да мүмкін, себебі пайда болған ісік шырыштың қабынған қуыстан сыртқа шығуына жол бермейді.

Балалардағы гайморит әдетте ринит, ринофарингит және ларингит түрінде пайда болатын вирустық инфекциялардың әсерінен басталады. Мұрын қуыстары қабынуының алғашқы белгілерін ата-аналар респираторлық инфекцияларды емдегеннен кейін ғана байқайды.

Балалардағы созылмалы гайморит белгілері

Балалардағы гаймор қуыстарының созылмалы қабыну әрекеттері – жиі гаймориттің салдарынан немесе қажетті терапияны қабылдамағаннан орын алады. Көбіне аденоидтары үлкейген, мұрын дөңесі қисайған, иммунитеті төмен балаларға осындай диагноз қойылады.

Патологияның созылмалы түрінде жіті қабынудың айқын белгілері көрінбейді. Алайда, ата-аналар төмендегілерді байқауы мүмкін:

• Баланың үнемі әлсіреп жүретіні және тез шаршап қалуы;
• Көзінің астында қара дақтардың пайда болуы;
• Мұрыннан анда-санда түссіз немесе жасыл-сары шырыштың шығуын;
• Мұрнымен демалудың қиындығын;
• Иіс сезуінің төмендеуін.

Үлкендеу балалар созылмалы гайморит кезінде бастарының ауыратындарына, ауыздан жағымсыз дәмнің білінетініне, көздерінің жиі жасаурайтына, мұрынның жағымсыз кернеп ауыратынына шағымданады.

Балалардағы гаймориттің себептері

Балалардағы жіті гаймориттің басты себептері мыналар:

• Аллергиялық ринит. Мұрын қуысына еніп кететін аллергендер шырышты қабаттың ісінуін тудырады, бұл өз кезегінде қуыстардан бөлінетін секрецияны бұзады. Осы өзгерістердің аясында бактериялық инфекция оңай дамиды, бұл гайморитке әкеліп соқтырады;
• Респираторлық инфекциялар. ЖРВИ және ЖРА кездерінде мұрыннан су ағу инфекцияның негізгі белгілері болып табылады, ал ол пайда болғанда шырыштың ағуы бұзылады. Егер баладағы ринитті емдемесе, гайморит суық тиюдің асқынуына дейін жеткізеді;
• Мұрынның жарақаттануы. Жарақат алу шеміршек құрылымдары мен сүйектердің жылжып кетуіне әкеліп, қуыстарда ауру тудыратын микроағзалардың көбеюіне арналған керемет орта пайда болады;
• Мұрын құрылымының туа біткен ақаулары;
• Инфекцияның асқынған көздері. Бұл аденоидтар, тіс жегі, пародонтит, несеп шығару жолдарының аурулары. Жақын орналасқан инфекция көздерінен ауру тудыратын микроағзалар мұрынның қуысы мен жұтқыншақ және ауыз қуысын жалғастыратын жолдар арқылы еніп кетеді. Бүйрек аурулары кезінде бактериялар қанмен бірге енуі мүмкін;
• Қантамырларының бұзылуы. Қантамырларының төмен тонусы мұрын қуысындағы қан айналымын нашарлатуы мүмкін, соның нәтижесінде жергілікті иммунитет төмендеп, ұлпалар өздеріне қажетті қоректік элементтерді ала алмайды. Яғни, қабыну реакцияларына жайлы жағдай туындайды.

Гайморитке бейім болатын факторлар мыналар:

• Иммундық жүйе жұмысының бұзылуы;
• Қажетті микроэлементтер мен дәрумендердің түсуін қамтамасыз ете алмайтын теңгерімсіз тамақ;
• Суықтау;
• Күйзеліс әсері.

Балалардағы гайморит түрлері

Балалардағы гайморит түрлері мынадай болады:

• Жіті. Аурудың барлық нақты белгілері және улану белгілері де анық байқалады;
• Созылмалы. Ауру асқыну кезеңдерінде және белгілерінің әлсіреуі кезінде көрінеді. Созылмалы гаймориттің негізгі қаупі —  мұрынның шырышты қабаттарын қайтадан қалпына келтіре алмайсыз, бұл оның қорғаныш қасиеттерінің айтарлықтай төмендеуіне әкеледі.

Гаймориттегі қабынуды жоюға байланысты гайморит мынадай топтарға бөлінеді:

• Бір жақты — қабыну тек бір ғана қуысты қамтиды;
• Екі жақты — инфекция қуыстың екі қабырғасына да таралады.

Қабыну реакцияларының түріне қарай гайморит мынадай топтарға бөлінеді:

• Катаралдық. Қабыну әрекеттері шырышты қабаттарға жетеді, кей кездері сүйек қабығы мен сүйекке дейін жетеді. Ісік және шырыштың қызаруымен, шырыштың пайда болуымен сипатталады;
• Басты. Катаралдық қабыну аясында бактериялық орта қосылғаннан кейін іріңді түрі пайда болады. Уланудың басты белгілерінің білінуімен, сары-жасыл шырыш түріндегі іріңнің пайда болуымен сипатталады.

Балалар гайморитін диагностикалау

Гайморитті тек арнайы диагностикалық әрекеттер арқылы анықтауға болады. Баланы мынадай тексерістерден өткізеді:

• Мұрын қуысын тексеру;
• Қуыстарды рентгеннен өткізу;
• Диафаноскопия. Қуыстарды арнайы құралмен ашып тексереді. Егер қуыста ірің түріндегі шырыш болса, ол қара дақ секілді болып көрінеді;
• Жалпы қан талдауы;
• Гайморит туындауының аллергендік түрінің жоқтығын анықтайтын талдаулар;
• КТ. Компьютерлік томография қуыс қабынуларының қайталауы кезінде қатты қажет.

Балалар гайморитін емдеу

Балалар гайморитін емдеумен ЛОР дәрігер айналысады. Өз бетімен емделу көбіне асқынуларға дейін жеткізіп, аурудың созылмалы түріне айналуына мүмкіндік тудырады. Препараттар баланың жағдайына, патология белгілеріне, басқа ауруларына қарай таңдалады. Гайморитті емдеудің барлық түрі бір мезгілде бірнеше тапсырманы шешулері қажет.

Дәрігер тағайындаған емдеу тәсілдерінен міндетті түрде өту керек. Антибиотиктерді 7-10 күнге береді, оларды қабылдау ұзақтығын азайтуға болмайды, тіпті алғашқы белгілері мазаламаса да. Дене қызуы көтерілсе, қызу түсіретін дәрілер береді.

Емдеу кезеңінде балаға дәруменге бай дұрыс тамақ беру керек. Ауырып  жатқан балалар В тобының қажетті көлемдегі дәрумендерін, аскорбин қышқылын, А дәруменін алулары тиіс.  Бұл дәрумендер иммундық жүйені нығайтатады, зақымданған шырышты қабықтарды қалпына келтіруді жеделдетеді және тыныс алу органдарының мүшелеріне жағымды әсер етеді. Балаға мүмкіндігінше көп сұйықтық ішкізу керек —  сұйықтықпен қатар жинақталған токсиндер де ағзадан шығып кетеді.

Балалардағы созылмалы гайморитті емдеу

Аурудың созылмалы түрінде емдеу тәртібі жіті қабынуды жоюға ұқсас болады. Дегенмен, балаға арналған антибиотиктер бактериялық инфекцияға деген сезімталдығы анықталғаннан кейін ғана таңдап алынады, ол үшін микробтардың түрін анықтауға арналған мұрыннан жақпа алынады.

Міндетті түрде дәрумендік терапия қажет болады, инфекцияның созылмалы ошақтарын жою, физиотерапия талап етіледі. Ешбір әсер болмаған жағдайда, қуысты антисептикалық ерітінділермен әрі қарай жуу арқылы қуыстар пункциясы тағайындалады.

Балалар гайморитінің асқынуы

Жіті және созылмалы гайморит төмендегілерге әкеліп соқтырады:

• Тонзиллит – бадамша безінің қабынуына;
• Бронхитке;
• Құлақ қабынуына;
• Барлық мұрын қуыстарын қамтитын өте жоғары қабынуға;
• Миокардит – жүрек бұлшықетінің қабынуына;
• Нефрит – бүйректердің зақымдалуына;
• Сепсис – қан арқылы бүкіл ағзаға инфекцияның таралуына;
• Менингит – ми қабыршақтарының қабынуына;
• Буындардың қабынуына.

Профилактика

Кез келген тұмау, суық тию ауруларын толық және уақытылы емдеу гаймориттің алдын алу болып табылады. Инфекцияның сақталу көздерін уақытылы жойып, ағзаның қорғаныс күштерін жоғарылатып, анатомиялық кемістіктерді жойып отыру керек, бұл мұрын дөңесінің қисаюына дейін жеткізетін аденоидтар болып табылады. Балаларды қоршаған ортаның ағзаға жағымсыз әсер ететін факторларынан, оның ішінде темекі түтінінен, күйе, аллергендерден қорғау керек. 

Ата-аналарға кеңес

Гайморит кезінде баланың сауығуын жылдатуға, аурудың созылмалы түрін болдырмауға және асқынудың орын алмауына емдеу-профилактикалық Доромарин өнімін қабылдау көмектеседі, оның құрамында тек қана табиғи құрамдас бөліктер бар.

Бірегей DoroMarine кешенінің мұрын қуыстарының қабынуы кезінде ағзаға тигізетін жағымды әсері  оның құрамдас бөліктерінің негізгі әрекет ету механизмімен түсіндіріледі:

• Қиыр шығыс ламинария ангустаты ағзаға қажетті микроэлементтер мен дәрумендерді береді. Ламинария әсерімен қатар бір уақытта иммундық жүйе жұмысы жақсарады, бактериялар мен вирустарға қарсыласу күшейеді, шырыштың сұйылуы жылдамдап, оның қуыстан тез шығуына ықпал етеді;
• Теңіз трепангінен алынған сығынды жиналып қалған қалдықтардың шығуын тездетеді, алмасу әрекеттерін жақсартады, осының арқасында жергілікті иммунитет нығаяды, ал қуыс қабырғаларының шырышты қабаттары өздеріне қажетті қоректік заттарды алады. Демек, жасушалардың қалпына келу әрекеті қалыпты болып, күшейеді;
• Теңіз кальциі тыныс алу жүйесі мен жалпы ағза қызметінің қалпына келуіне әсер етеді;
• Жеміс шырыны Доромарин дәрумендік кешеніне тек жағымды дәм беріп қана қоймай, ағзаны пайдалы дәрумендермен одан сайын байыта түседі.

Доромаринді гаймориттің кез келген сатысында ішуге болады. Емдеу-профилактикалық өнімі дәрілік заттармен дұрыс үйлесіп қана қоймайды, олардың терапиялық әсерін күшейтеді. Патологияның созылмалы түрінде осы өнімді ішу ауруды тез арада жеңуге көмектеседі.

Доромарин қауіпсіз, оны балаларға үш айдан бастап беруге болады. Өнімді курспен қабылдау тек жақсы иммунитет қамтамасыз етіп қана қоймайды, сонымен бірге балалардың дұрыс дамуы мен барлық органдарының жақсы қызметін қамтамасыз етеді.

Балалардағы гайморит – дәрігер Комаровский мектебі.