Кори курси аз фанни назарияи давлат ва хукук

19.07.2020
0
Главная › Корь › Кори курси аз фанни назарияи давлат ва хукук

Мавзӯъҳо

корхои курси бо забони точики

Кори Курсӣ: Шакл ва намудҳои батанзимоварии ҳуқуқии бизнес дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дата добавления: 2018-12-01

Автор урока: Алишер Фозилов

Мундариҷа
Муқаддима…………………………………………………..………………..3
Боби 1Назарияи асосҳои бизнес
1.1. Намудҳои бизнес ва таърихи пайдоиши онҳо………. ..……… 4
1.2. Шаклҳои ташкилию ҳуқуқии бизнес………………………….…10
1.3. Батанзимоварии давлатии бизнес дар Ҷумҳурии Тоҷикистон…….……….……..……………………..……..……….……….…..….13
Боби 2. Лоихаи корӣ
2.1Таҳлили соҳа. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.2.Моҳияти Лоиҳаи корӣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.3.Нақшаи истеҳсолӣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
2.4.Нақшаи маркетингӣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.5. Нақшаи ташкилӣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
2.6.Баҳодиҳӣ ба таваккалӣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.7.Нақшаи молиявӣ . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Хулоса ……………………………………………………………………….. .31
Рӯйхати адабиётҳои истифодашуда. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Просмотров: 911

Кори Курсӣ: Шакл ва асосҳои методологии менеҷмент

Дата добавления: 2018-12-01

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:

Сарсухан ……………………………………………………… ……….3

  1. Матлаб ва асосҳои методологии менеҷмент ……………………….4
  2. Мафҳуми идоракунӣ ва менеҷмент………………………………… . 9
  3. Мақсад ва вазифаҳои менеҷмент…………………………………… .14

4. Шаклҳо ва самтҳои менеҷмент …………………………………..… 17
5. Соҳаҳо ва дараҷаҳои идоракунии корхонаҳо …………………..… 23
6. Нақши роҳбар дар системаи идоракунии ташкилот ………..… 28
Хулоса …………………………………………………………… …… 33

Адабиётҳои истифодашуда …………………………………………34

Просмотров: 758

Кори Курсӣ: Мафҳуми гумрук

Дата добавления: 2018-12-01

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан

  1. Мафҳуми фаъолияти гумрук
  2. Принсипҳои асосии хадамоти давлатии гумрук
  3. Усулҳои муайян намудани арзиши гумрукӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Хулоса

Просмотров: 608

Кори Курсӣ: Асъор танзим ва назорати он

Дата добавления: 2018-12-01

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан

  1. Мафҳуми асъор
  2. Танзим ва назорати асъор дар Тоҷикистон
  3. Асъори хориҷи
  4. Тартиби муқаррар ва истифода намудани қурби асъор

Хулоса

Просмотров: 932

Кори Курсӣ: Масълаҳои барномасозии хатти

Дата добавления: 2018-10-26

Автор урока: Алишер Фозилов

Мундариҷа.
Сарсухан………………………………………………………………….3
1. Масъалаи барномасозии хатти тартиб додани масалаҳои барномасозии хатти…….………………………………………………..4
1.2 Ба намуди матритсавӣ овардани мбх…………………………………5
1.3 Ба нақшагирии таъминоти молиявӣ…………………………………………..7
1.4 Масъалаи наклиёт…………………………………..…………………….9
1.5 Методҳои графики халлиМБҲ………………………………………………………..20
1.6 Халли масъалахои барномасозии хатти усули симплекс…..……..28
3) Хулоса………………………………………………………………………..29
4) Рӯйхати адабиётҳои истифодашуда……..………………………………30

Просмотров: 807

Кори Дипломӣ: Нақши қоғазҳои қиматнок дар иқтисодиёти кохонаҳо

Дата добавления: 2018-10-25

Автор урока: Алишер Фозилов

НАҚШАИ КОР:

Сарсухан ………………..………………………………………………3-5 Боби 1. Мафҳуми қоғазҳои қиматнок ва нақши онҳо дар иқтисодиёт…………………………………………………………….6-32
1.1 Гурўҳбандии қоғазҳои қиматнок ………………….…………..6-17
1.2.Амалиётҳо бо қоғазҳои қиматнок дар биржаҳои фондӣ………………..………………………..…..…………….18-27
1.3.Қурбгузории қоғазҳои қиматнок …………….….…..28-32
Боби 2. Қоғазҳои қиматнок ҳамчун cарчашмаи иловагии сармоягузорӣ дар иқтисодиёт …….…………….……..33-63
2.1. Асосҳои ташкили бозори қоғазҳои қиматнок..33-36
2.2. Даромаднокӣ аз истифодаи қоғазҳои қиматнок
ва истифодаи онҳо дар иқтисодиёт …….…..……….37-42
2.3. Самтҳои самаранок истифодабарии қоғазҳои қиматнок дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ………………43-52
2.4. Дурнамо ва масоили қоғазҳои қиматнок дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ……………………………………………………..…53-63
Хулоса………………………………………………….……….……64-66

Рўйихати адабиёт ………………………………………..………67

Просмотров: 684

Кори Курсӣ: Баҳисобгирии Ӯҳдадориҳо

Дата добавления: 2018-10-11

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша
Сарсухан
Боби 1 Хусусиятҳои хоси ўҳдадориҳо ва намудҳои он

    • Таъриф, тасниф ва меъёрҳои асосии муайянкунии ўҳдадориҳо.
    • Баҳисобгирии ўҳдадориҳои ҷорӣ
    • Баҳисобгирии ўҳдадориҳои дарозмуддат
    • Баҳисобгирии хароҷоти қарзӣ

    Просмотров: 728

Кори Дипломӣ: Индустрияи туризм ҳамчун объекти менеҷмент

Дата добавления: 2018-06-20

Автор урока: Алишер Фозилов

САРСУХАН
Боби 1. Индустрияи туризм ҳамчун объекти менеҷмент.

    1. Хусусиятҳои индустрияи туризм ва омилҳои

инкишофи он дар шароити муосир

    1. Таҳлили конъюнктураи бозори туристӣ
    2. Захираҳои туристӣ ва идораи истифодаи онҳо.

Боби 2. Вазифа ва принсипҳои менеҷменти туризм.

    1. Таснифоти вазифаҳои асосии менеҷменти туризм.
    2. Принсип ва усулҳои менеҷменти туризм.

Боби 3. Идоракунӣ ва барқароршавии маҳсулоти туристӣ ва бозори туристӣ.

    1. Идоранамои соҳаҳои туризм.
    2. Хусусиятҳои идоракунӣ дар ширкатҳои туристӣ.
    3. Консепсияи идоракунӣ дар соҳаи туризм.
    4. Идоракунии захираҳои инсонӣ дар соҳаи туризм.
    5. Идоракунии моҷароҳо дар корхонаҳои туристӣ.

ХУЛОСА
РЎЙХАТИ АДАБИЁТ

Просмотров: 481

Кори дипломӣ: Ба танзимдарории қоғазҳои қиматнок дар шароити бозоргонӣ

Дата добавления: 2018-05-30

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақшаи кор;
Сарсухан…………………………….….….….…..…..…..…..………………………3-5
Боби I. Мафҳуми умумӣ, навъ ва шакли қоғазҳои қиматнок.6-31

    1. Мавҳуми коғазҳои қиматнок ва тавсифи умумии онҳо…….6-16

1.2. Қоғазҳои қиматнок ва гурeҳбандии он дар замони ҳозира………..…….17-26
1.3. Қоғазҳои қиматноки озод ва асбобҳои (инструменти) молиявӣ…………27-31
Боби II. Иштирокчиёни бозори қоғазҳои қиматнок ва танзими фаъолияти онҳо……..……………………………………………………………..32-59
2.1.  Бозори қоғазҳои қиматнок ва иштирокчиёни он……………..………..…32-42
2.2.  Бозори дараxаи дуюмини биржавӣ (биржаи фондӣ)……………………43-57
2.3.  Танзими фаъолияти иштирокчиёни бозори қоғазҳои қиматнок…..….58-59
Боби III. Системаи танзими давлатии бозори қоғазҳои қиматн…….…60-74
3.1.  Масъалаҳои умумии танзими бозори қоғазҳои қиматнок…..…………60-64
3.2.  Органҳои назоратии бозори қоғазҳои қиматнок……………………..…..65-71
3.3.  Асоси қонунбарорию ҳуқуқии бозори қоғазҳои қиматнок…………….72-74
Хулоса……………………………………………………………………………………..75-77

Адабиёти истифодашуда………………………………………….………………78

Просмотров: 540

Кори дипломӣ: Беқурбшавӣ ва олотҳои танзими он

Дата добавления: 2018-05-30

Автор урока: Алишер Фозилов

НАҚША:
Сарсухан
Боби1. Вобастагии беқурбшавӣ ва пул.

1.1 Бекурбшавӣ ва намудҳои асосии он.
1.2 Бекурбшавӣ ва вазъи бозор.
1.3 Нишондиҳандаҳои беқурбшави.

Боби 2. Сабаб ва оқибатҳои беқурбшавӣ

2.2 Сабабҳои пайдошавии беқурбшави.
2.2 Таъсири беқурбшави дар иқтисодиёт.

Боби 3. Олотҳои танзими беқурбшави

Хулоса
Адабиётҳо

Просмотров: 457

Кори Курсӣ:Ба вуҷуд омадани давлатҳо дар Ҳиндустони қадим

Дата добавления: 2018-05-10

Автор урока: Алишер Фозилов

Сарсухан

  1. Ташакулёбии давлатҳои қадимтарин дар сарзамини Ҳиндустон.
  2. Вазъи кишоварзӣ ҳунарманди ва тиҷорат.
  3. Вазъи сиёси ва байналхалқии Ҳиндустони қадим

Хулоса
Адабиёт

Просмотров: 674

Кори Курсӣ:Индонезия

Дата добавления: 2018-05-10

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан.
1.Аз ҷониби ҳоландиҳо забт шудани Индонезия.

2.Истисмори мардуми Индонезия аз ҷониби Ҳоландиҳо.

3.Муборизаи мардуми Индонезия барои озоди истиқлолият дар асрҳои XX .

4 . Индонезия: рўй ба сўи истиқлолият.

Хулоса.

Адабиёт.

Просмотров: 299

Кори Курсӣ: Муносибатҳои Тоҷикистон бо кишварҳои Араб

Дата добавления: 2018-02-22

Автор урока: Алишер Фозилов

Н а қ ш а :
Сарсухан
1. Муносибатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Қатар
Муносибатҳои Тоҷикистон бо Аморати Муттаҳидаи Араб
3. Раводидҳои Раиси Ҷумҳур ба Сурия
а) мулоқот ба донишҷўёни тоҷик дар Димишқ
4. Муносибатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
бо кишвари Мисри Араб
а) мулоқоти Раиси Ҷумҳур бо ректори Донишгоҳи
Ал-аҳзар
б) вохўрии Эмомалӣ Раҳмон бо сарвазири кишвари
Мисри Араб
Хулоса:

Рўйхати адабиёт

Просмотров: 1775

Рисолаи дипломӣ: Иттиҳоди Аврупо ва сохторҳои он

Дата добавления: 2018-02-22

Автор урока: Алишер Фозилов

М У Н Д А Р И Ҷ А

Сарсухан…………………………………………………………………3-6
Боби I. Аз таърихи ташкилёбии Иттиҳоди Аврупо……….-17

    1. Заминаҳои бавужудоии Созмони Иттиҳоди Аврупо….7-11
    2. Марҳилаҳои ташаккулёбии Созмони Иттиҳоди Авруп.12-16

Боби II. Сохтори идоракунӣ ва фаъолияти Иттиҳоди Аврупо……17-48
2.1. Сохтори идоракунии сиёсӣ ва ҳуқуқии Иттиҳоди Аврупо………………………………………………………………………17-27
2.2. Фаъолияти Иттиҳоди Аврупо дар солҳои 1992-2011……28-34
2.3. Ҳамкории Жумҳурии Тожикистон бо Иттиҳоди Аврупо……………………………………………………………………..35-42
Хулоса…………………………………………………………………43-46
Рӯйхати Адабиёт…………………………………………………….46-48

Н а қ ш а:

Сарсухан
Боби I. Аз таърихи ташкилёбии Иттиҳоди Аврупо

    1. Заминаҳои бавужудоии Созмони Иттиҳоди Аврупо
    2. Марҳилаҳои ташаккулёбии Созмони Иттиҳоди Аврупо

Боби II. Сохтори идоракунӣ ва фаъолияти Иттиҳоди Аврупо
2.1. Сохтори идоракунии сиёсӣ ва ҳуқуқии Иттиҳоди Аврупо
2.2. Фаъолияти Иттиҳоди Аврупо дар солҳои 1992-2011
2.3. Ҳамкории Жумҳурии Тожикистон бо Иттиҳоди Аврупо
Хулоса
Рӯйхати адабиёт

Просмотров: 1071

Кори Курсӣ:Бозори байналхалқии молиявӣ ва асъорӣ

Дата добавления: 2018-02-19

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
Боби 1. Муносибатҳои байналмиллалии асъорӣ.

1.1 Мафҳуми асъор ва амалиёти асъорӣ.
1.2 Низоми асъорӣ ва рушди он.
1.3 Қурби асъор.
Боби 2. Ташкилотҳои (созмонҳои) байналмилалии молиявии ҷаҳон.
2.1 Сабабҳои асосии бунёди созмонҳои байналмилалии молиявию асъорӣ ва қарзии ҷаҳон.
2.2 Хазинаи Байналмилалии Асъор ва ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ин хазина.
Хулоса
Адабиётхо

Просмотров: 760

Кори Курсӣ: Таҳаввули назарияи идоракунӣ

Дата добавления: 2018-01-22

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Ташаккул ва рушди назарияи идоракунӣ
2. Ташкили идоракунӣ дар давлати Сомониён
3. Мактабҳои идоракунӣ ва таълимотҳои онҳо
4. Таълимотҳои муосир оиди менеҷмент
Хулоса
Рўйхати адабиёти истифодагашта

Просмотров: 579

Кори Курсӣ: Ҷавобгари

Дата добавления: 2018-01-17

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Фаъолияти гумрук
2. Ҷавобгари маъмури барои ҳуқуқвайронкуни дар соҳаи фаъолияти гумруки
3. Муборизаи мақомоти гумрук бо вайронкунии қоидаҳои гумруки
4. Вайронкунии қоидаҳои гумрукии марбут ба тартиби назорати гумруки

Хулоса

Просмотров: 1288

Кори Курсӣ: Ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо созмонҳои байналхалқии иқтисодӣ, тиҷоратӣ ва гумрукӣ

Дата добавления: 2018-01-17

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:

Сарсухан

Бобби 1. Созмони Милали Муттаҳид ва ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо созмонҳои байналхалқии иқтисодӣ.

    1. Созмони Милали Муттаҳид
    2. Созмони хамкории иқтисоди ва тараққиёт

1.2 Сашкилотҳои тиҷоративу иктисодии бисёрҷониба
Боби 2. Ҳамкории ҷумҳурии тоҷикистон бо созмонҳои байналхалқии тиҷоратӣ.
2.1 Созишномли умуми оид ба тарифҳо ва савдо
2.2 Палатаи байналмилалии савдо
2.3 Конференсияи смм оид ба савдо ва инкишоф(ЮНКТАД-ШСТАО)
Боби 3. Ҳамкории ҷумҳурии тоҷикистон бо созмонҳои байналхалқии гумрукӣ
3. Созмони байналмилалии гумрукӣ (МТО/СТС)
Хулоса

Адабиётҳои истифодашуда

Просмотров: 1204

Кори Курсӣ: Танзим ва назорати асъор

Дата добавления: 2018-01-06

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан

  1. Мафҳуми асъор
  2. Танзим ва назорати асъор дар Тоҷикистон
  3. Асъори хориҷи
  4. Тартиби муқаррар ва истифода намудани қурби асъор

Хулоса

Просмотров: 433

Кори Курсӣ : Шартномаҳо дар фаъолияти тиҷоратӣ

Дата добавления: 2018-01-06

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:

  1. Шаклҳои шартнома
  2. Масъулияти ҷонибҳо дар ҳолати вайрон кардани шартҳои шартнома
  3. Ӯҳдадориҳои шартномавии тиҷоратӣ

Просмотров: 663

Кори Курсӣ: Фаолияти гумрук

Дата добавления: 2017-12-30

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Фаъолияти гумрук
2. Ҷавобгари маъмури барои ҳуқуқ вайронкуни дар соҳаи фаъолияти гумруки
3. Муборизаи мақомоти гумрук бо вайронкунии қоидаҳои гумруки
4. Вайронкунии қоидаҳои гумрукии марбут ба тартиби назорати гумрукӣ

Хулоса

Просмотров: 1023

Кори Курсӣ: Танзим ва назорати асъор

Дата добавления: 2017-12-21

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан

  1. Мафҳуми асъор
  2. Танзим ва назорати асъор дар Тоҷикистон
  3. Асъори хориҷи
  4. Тартиби муқаррар ва истифода намудани қурби асъор

Просмотров: 536

Кори Курсӣ: Низоми Гумрук

Дата добавления: 2017-12-18

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Мафҳум ва намудҳои Низоми гумрукӣ
2. Иҷозати мол барои муомилоти озод
3. Реимпорт (воридоти такрорӣ) ва транзити мол
4. Анбори гумрукӣ. Низомҳои коркарди мол ва минтакаи озоди гумрукӣ, анбори озод
Хулоса

Просмотров: 489

Кори Курсӣ: Мафҳуми фаъолияти гумрук

Дата добавления: 2017-12-15

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан

  1. Мафҳуми фаъолияти гумрук
  2. Принсипҳои асосии хадамоти давлатии гумрук
  3. Усулҳои муаӣян намудани арзиши гумрукӣ мутобики конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Хулоса

Просмотров: 617

Кори курсӣ: Стратегияи навоварӣ дар баланд бардоштани самаранокии фаъолияти корхона

Дата добавления: 2017-12-15

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Моҳият ва аҳамияти идоракунии стратегӣ
2. Мақсадҳо ва самтҳои асосии гузаронидани навоварӣ
3. Ташкили стратегияи навоварӣ барои баланд бардоштани самаранокии фаъолияти корхона
4. Амалигардонии стратегияи навоварӣ дар корхона
Хулоса

Просмотров: 732

Кори курсӣ : Моҳияти иқтисодӣ ва иҷтимоии андоз аз арзиши иловашуда

Дата добавления: 2017-12-15

Автор урока: Алишер Фозилов

Нақша:
Сарсухан
1. Моҳияти иқтисодӣ ва иҷтимоии андоз аз арзиши иловашуда
2. Объект ва субъектҳои андози арзиши иловашуда
3. Тартиби ҳисоб кардан ва пардохтани андози арзиши иловашуда
4. Мафҳуми аксиз ва намудбҳои он
Хулоса

Просмотров: 744

Кори Курсӣ:Менеҷменти стратеги ташкилот

Дата добавления: 2017-12-14

Автор урока: Алишер Фозилов

Наыша:
Сарсухан
1. Мафьуми ташкилот
2. Интихоби маысад ва стратегияи интихоби маысад
3. Системаи стратегии идоракуни ташкилот
4. Таьлили идоракуни дар менежмент

Хулоса

Просмотров: 589

Кори Курси:Танзим ва назорати асъор

Дата добавления: 2017-12-12

Автор урока: Алишер Фозилов

Сарсухан

  1. Мафҳуми асъор
  2. Танзим ва назорати асъор дар Тоҷикистон
  3. Асъори хориҷи
  4. Тартиби муқаррар ва истифода намудани қурби асъор
  5. Хулоса

    6. Просмотров: 802

Источник

Нақшаи
кор:

  1. Назарияи
    давлат ва ҳуқуқ ҳамчун илм
  2. Мавқеи
    назарияи ҳуқуқ ва давлат дар низоми илмҳои ҷамъиятшиносӣ           
  3. Аҳамияти
    назарияи давлат ва ҳуқуқ барои илми ҳуқуқи молиявӣ
  4. Сохти  илми 
    назарияи  ҳуқуқ  ва 
    давлат

Саволҳо
барои санҷиш: 

  1. Назарияи
    давлат ва ҳуқуқ ҳамчун  илми ва фанни
    таълимӣ чиро меомӯзад?

    1. Назарияи
      давлат ва ҳуқуқ бо кадом илмҳои ҷамъиятӣ алоқаманд аст?

Рӯӣхати
адабиёт:

  1. Алексеев В. П., Першиц А. И. История первобытного общества. – М.,
    1990. 
  2. Венгеров А. Б. Теория государства и права. – М., 1998. 
  3. Исмоилов Ш.М., Сотиволдиев Р.Ш. Назарияи ҳуқуқ ва давлат.//Китоби дарсӣ барои
    донишҷӯёни соҳаи ҳуқуқ ва иқтисод. Душанбе.: Деваштич, 2008. – 286 с.
  4. Комаров С. А. Общая теория государства и права. Курс лекций.
    – М., 1997. 
  5. Лазарев В. В., Липень С. В. Теория государства и права. – М., 1998. 
  6. Общая
    теория права и государства: Учебник / Под ред. 0-28 В.В. Лазарева. — 3-е изд.,
    перераб. и доп. — М.: Юристъ, 2001. — 520с.
  7. Сотиволдиев Р.Ш. Назарияи умумии ҳуқуқ ва давлат. Китоби дарсӣ
    барои донишҷӯёни факултаи ҳуқуқшиносӣ. – Душанбе, 2008. 566 с.

1) Назарияи давлат ва ҳуқуқ ҳамчун илм

      Назарияи ҳуқуқ ва давлат – маҷмӯи
донишҳои айнӣ ва мураттабгаштаи илмӣназариявӣ ва методологӣ аст, ки тавассути
онҳо воқеияти ҳуқуқӣ ва сиёсиву давлатӣ дарк карда мешавад.

      Мавзӯи назарияи ҳуқуқ ва давлатро қонуниятҳои
умумии пайдоиш, инкишоф ва амали ҳуқуқу, давлат ва дигар ҳодисаҳои иҷтимоии бо
онҳо алоқаманд ташкил медиҳад.

            Ҳуқуқ ва давлат объектҳои умумии омӯзиши
назарияи ҳуқуқ ва давлатанд. Аммо давлат ва ҳуқуқ аз ҷониби илмҳои дигар низ таҳлил
мешаванд (масалан, фалсафа, сотсиология, илмҳои таърихии ҳуқуқӣ ва ғ.). Ин илмҳо
ҳуқуқу давлатро аз нигоҳи худ, тавассути усулҳои махсус меомӯзанд. Масалан,
таърихи ҳуқуқ ва давлати кишварҳои хориҷӣ таърихи ташаккулу инкишофи институтҳои
ҳуқуқиву давлатиро таҳлил мекунад. Сотсиология ҷиҳатҳои сотсиологии ҳуқуқ ва
давлатро бо истифодаи усулҳои сотсиологӣ меомӯзад. Назарияи ҳуқуқ ва давлат
бошад қонуниятҳои умумии ҳуқуқ ва давлатро новобаста аз кишварҳои мухталиф ва
бо истифодаи усулҳову принсипҳои методологӣ муайян мекунад.

      Ҳуқуқ
ва давлат объектҳои умумии назарияи муосири ҳуқуқ ва давлат буда, дар алоқамандӣ
бо ҳодисаҳои дигари ҷамъиятӣ – сиёсат, маданият, шуур, психология, иқтисод ва ғ.
тадқиқ мешаванд.

     
Назарияи ҳуқуқ ва давлат ҳамчун фанни таълимӣ маҷмӯи донишҳои ҳукуқиву
давлатшиносӣ буда,  воқеияти ҳуқуқиву
давлатиро меомӯзад. Ҳамчун  фанни таълимӣ  аз донишҳои назариявӣ иборат буда, илман
асосонок карда шуда, то имрӯз зинаҳои амалӣ ва иҷтимоиро гузаштаанд. Чунин
донишҳо мазмуни зеҳнӣ дошта метавонанд, чунки аз шуур ва ҷаҳонбинии лектор
вобастаанд. 

2. Мавқеи
назарияи ҳуқуқ ва давлат дар низоми илмҳои ҷамъиятшиносӣ

    
Назарияи давлат ва ҳуқуқ бо илмҳои зерини ҷамъиятӣ равобити фарҳангӣ
дорад. 

      Фалсафа
илмест дар бораи принсипҳои умумии ҳастӣ ва маърифат, муносибати инсон ба олам,
қонунҳои умумии инкишофи табиат, ҷамъият ва тафаккур.

      Сотсиологияилмест дар бораи ҷамъият ҳамчун низоми ягона,
институтҳо, равандҳо ва гурӯҳҳои алоҳидаи иҷтимоӣ. Он бо дигар илмҳои ҷамъиятӣ,
аз ҷумла назарияи ҳуқуқ ва давлат алоқаманд аст. Бисьёр усулҳои сотсиологӣ дар
илмҳои ҷудогона истифода мешаванд. Дар донишкадаҳои илмии ҳукуқӣ, иқтисодӣ,
психологӣ, сиёсӣ, тиббӣ ва ғ. тадқиқотҳои зиёди сотсиологӣ гузаронида мешаванд.
Назарияи ҳуқуқ ва давлат низ аз усулҳои сотсиологӣ васеъ истифода мебарад, зеро
худи ҳуқуқ ва давлат ҳодисаҳои сотсиологӣ буда, обекти таҳлили сотсиологӣ мебошанд.
Солҳои охир илми нав – сотсиологияи ҳуқуқ ва давлат ташаккул ёфта истодааст.
Дар ин ҷабҳа тадқиқотҳои илмӣ-сотсиологӣ давом доранд.

      Сиёсатшиносӣ
илмест,
ки сиёсат, муносибатҳои сиёсӣ, низоми сиёсиро меомӯзад. Масъалаҳои ҳокимияти сиёсӣ,
низоми сиёсӣ, муносибатҳои сиёсӣ то имрӯз дар собиқ субектҳои ИҶШС дар доираи
фанни анъанавии назарияи давлат ва ҳуқуқ омӯхта мешуданд. Дар байни илмҳои ҷамъиятӣ
сиёсатшиносӣ бо назарияи ҳуқуқ ва давлат наздиктар аст. Аз як тараф, як қатор
масъалаҳои сиёсатшиносӣ пештар мавзӯи назарияи анъанавии давлат ва ҳуқуқро
ташкил медоданд, ба монанди, низоми сиёсӣ, ҳокимият, демократия ва монанди инҳо.
      Этика – илми фалсафавӣ аст, ки ахлоқро чун
шакли шуури ҷамъиятӣ, яке аз тарафҳои муҳими ҳаёти инсон, ҳодисаи махсуси ҳаёти
ҷамъиятӣ меомӯзад. Масъалаи ахлоқ дар илмҳои ҳуқуқӣ низ таҳлил мешавад.
Таносуби ахлоқ ва ҳуқуқ, меъёрҳои ахлоқӣ ва ҳуқуқӣ, ҷавобгарии ахлоқӣ ва ҳуқуқӣ
масъалаҳои марказии назарияи ҳуқуқ ва давлат буда, дар ҳамаи давраҳои инкишофи
он омӯхта мешуданд.            Психология илмест дар бораи қонуниятҳо
ва омилҳои ҳаёти психикии инсон ва ҳайвонот. Яке аз намудхои он психологияи
юридикӣ аст, ки бо назарияи ҳуқуқ ва давлат вобастагӣ дорад. Ҳуқуқ, чи тавре
маълум аст, танзимсозандаи рафтори одамон аст. Вале инсон дорои унсурҳои
муайяни психикӣ аст, ки механизми психологии рафтори шахсро ташкил медиҳад (қобилият,
тамоилҳои арзишӣ, тафаккури фардӣ ва ғ.).

      Таърих, археология, этнография низ бо
назарияи ҳуқуқ ва давлат алоқаманданд. Илмҳои таърихӣ қонуниятҳои пайдоишу
инкишофи ҷамъияти инсониро меомӯзанд. Мавзӯи омӯзиши онҳо ниҳоят васеъ аст:
таърихи маданият, санъат, адабиёт ва ғ. Таърихи пайдоишу инкишофи давлатҳои
мухталифи ҷаҳон, сарчашмаҳои таърихӣ-ҳуқуқӣ низ аз ҷумлаи обекти тадқиқи
таърихианд.

3.  Аҳамияти
назарияи давлат ва ҳуқуқ барои илми ҳуқуқи молиявӣ

 Пеш аз
муайян намудани аҳамияти назарияи давлат ва ҳуқуқ аввало, ба мафҳум, предмет
(мавзӯъ) ва методи (усули) илми ҳуқуқи молиявӣ сарфаҳм рафтан лозим аст. Дар
истифодаи мафҳуми «ҳуқуқи молиявӣ» бояд ба ҳисоб гирифт, ки он се маънӣ дорад:
а) ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун соҳаи ҳуқуқ; б) ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун соҳаи илми хуқуқшиносӣ;
в) ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун фанни таълимӣ. Ҳоло мо ҳуқуқи молиявиро ҳамчун соҳаи
илми хуқуқшиносӣ баррасӣ хоҳем кард.

 Ҳуқуқи
молиявӣ ҳамчун илм маҷмӯи донишҳо, ғояҳо, тасаввурот, назариёт оид ба низоми
меъёрҳои ҳуқуқи молиявӣ, қонунияти инкишофи онҳо, амалияи татбиқ ва такомули
муносибатҳое мебошад, ки дар ҷараёни таъсис додан, тақсим ва истифода кардани
фондҳои маблағ аз тарафи давлат ва мақомоти худидораи маҳаллӣ ба миён меоянд.
Дар доираи ҳуқуқи молиявӣ соҳаҳои нисбатан мустақили илми ёуцуц; ҳуқуқи бонкдорӣ,
ҳуқуқи муомилоти асъор, ҳуқуқи андозбандӣ, ҳуқуқи соҳаи буҷет ташаккул ёфтаанд,
ки аз рӯи предмет (мавзӯъ) ва усули тадқиқот ба як илми доманадор муттаҳид
гардидаанд.

 Предмети (мавзӯи) илми ҳуқуқи молиявӣ
меъёру институтҳои (тартиботи) ҳуқуқи молиявии Ҷумҳурии Тоҷикистон, муносибатҳои
молиявию ҳуқуқӣ; қонунгузории молиявӣ; тамоили инкишофи танзими молиявию ҳуқуқӣ
ва ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун соҳаи ҳуқуқ; таҷрибаи пешқадами хориҷии танзими
молиявию ҳуқуқии муносибатҳои ҷамъиятиро дар бар мегирад.

 Усулҳои илми ҳуқуқи молиявӣ. Ҳуқуқи  молиявӣ барои идроки зуҳуроти молиявию ҳуқуқӣ
усулҳои тадқиқоти расмии догматикӣ, мушаххаси 
сотсиологӣ, муқоисавӣ ва муқоисавии таърихӣ ва ҳамчунин усулҳои
умумиилмиро татбиқ менамояд ва ба принсипу қонунҳои фалсафа асос меёбад.

 Тамоили
соҳаҳои илми ҳуқуқи молиявӣ бо назарияи давлат ва ҳуқуқ сахт алоқаманд аст, ки
он ҳамчун илми бунёдгузор нисбати илми ҳуқуқи молиявӣ вазифаи методологиро баҷо
меоварад. Чунончӣ, мафҳумҳои (меъёрҳои ҳуқуқ, намудҳои онҳо, муносибатҳои ҳуқуқӣ,
масъулияти ҳуқуқӣ, предмет ва усули танзими ҳуқуқӣ ва ғайра) муайянкардаи
назарияи давлат ва ҳуқуқ асоси тадвини (эҷоди) мафҳумҳо ва категорияҳои
дахлдори соҳавӣ мебошад.

 Тамоми
дониши ҳосилкардаи назария, ки қонунияти умумии рушду фаъолияти давлат ва ҳуқуқро
муайян менамояд, дар тадқиқотҳои молиявию ҳуқуқӣ, қонунгузории молиявӣ ва китобҳои
дарсӣ инъикос ёфтааст. Ҳамин тариқ, мазмун ва номгӯи принсипҳои ҳуқуқи молиявӣ
тағйир ёфт, андозҳоро бошад, на танҳо чун воситаи қонеъ гардонидани талаботи
давлатӣ, балки умуман тамоми ҷомеа низ шинохтанд, муқаррар ва ҷорӣ намудани онҳоро
илман асоснок карданд. Дар низоми қонунгузории молиявӣ меъёрҳое муқаррар шудан
гирифтанд, ки барои шаҳрвандон на танҳо доир ба ҳуқуқи рафтори шаҳрвандон,
балки ҳамчунин ҳуқуқи аз тарафи дигар талаб кардани муносибатҳои ҳуқуқии
рафтори дахлдорро муқаррар менамоянд, ки дар ин консепсияи умуминазариявии масъулияти
муштараки шахс ва давлат зуҳур ёфт.

  Барои
илми ҳуқуқи молиявӣ аҳамият доштани назарияи давлат ва ҳуқуқ ва алоқамандии онҳоро
ба ин тарз нишон додан мумкин аст: назарияи давлат ва ҳуқуқ – ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун
илм – ҳуқуқи молиявӣ ҳамчун фанни таълимӣ. Оқибат назарияи давлат ва ҳуқуқ на
фақат ба илми ҳуқуқи молиявӣ, балки ба фанни дахлдори таълимӣ низ таъсири худро
мерасонад. Чунончӣ, адабиёти таълимии молиявию ҳуқуқии нав «масъулияти молиявӣ»,
«масъулияти андозӣ», «фанни молия», «сиёсати молиявию ҳуқуқӣ», «сиёсати андоз»,
«ҳуқуқвайронкунии молиявӣ», «ҳуқуқвайронкунии андозӣ», барин мавзӯҳоро дар бар
гирифтааст, ки солҳои пеш умуман арзи вуҷуд надошт.  

4.  Сохти 
илми  назарияи  ҳуқуқ 
ва  давлат

     
Назарияи ҳуқуқ ва давлат ба ду қисми асосӣ тақсим мешавад: 1) назарияи
умумии ҳуқуқ ва 2) назарияи умумии давлат. Назарияи умумии ҳуқуқ мафҳум, моҳият,
шаклҳо ва функсияҳои ҳуқуқро меомӯзад. Мавзӯи назарияи умумии давлатро қонуниятҳои
пайдоишу инкишофи давлат, шаклу нақши иҷтимоии он ташкил медиҳад.

     
Назарияи умумии ҳуқуқ дар навбати худ аз қисмҳои зерин иборат аст:

      а)
фалсафаи ҳуқуқ (методологияи ҳуқуқ, мафҳумҳои ҳуқуқ, консепсиву назарияҳои ҳуқуқ,
фаҳмиши ҳуқуқ, арзиши ҳуқуқ ва ғ.);

      б)
сотсиологияи ҳуқуқ (ҳуқуқ ва ҳодисаҳои ҳаёти иҷтимоӣ, шуури ҳуқуқӣ, маданияти ҳуқуқӣ,
сабабҳои ҳуқуқшиканӣ дар ҷамъият); 

      в)
назарияи позитивии ҳуқуқ (меъёрҳои ҳуқуқӣ, танзими ҳуқуқӣ, амалишавии ҳуқуқ,
татбиқи ҳуқуқ, маънидодкунии ҳуқуқ, санадҳои ҳуқуқӣ-меъёрӣ, таркиби ҳуқуқшиканӣ).

      Солҳои охир дар натиҷаи истифодаи васеи усулҳои
мантиқӣ, муқоисавӣҳуқуқӣ равияҳои нав ва вобаста ба онҳо қисмҳои нави илми
муосири ҳуқуқ ташаккул ёфтаанд:

      г)
мантиқи ҳуқуқ (истифодаи қоидаҳову қонунҳои мантиқи шаклӣ нисбати ҳуқуқ);

      д)
назарияи муқоисаи ҳуқуқӣ (омӯзиши институтҳои ҳуқуқии давлатҳои мухталиф бо
истифодаи усули муқоисавӣ-ҳуқуқӣ).

      Дар
дохили равияҳои номбаргашта дар натиҷаи махсусгардӣ ва мушаххасгардии донишҳои
умуминазариявӣ тамоилҳои хусусӣ пайдо шудаанд: кибернетикаи ҳуқуқӣ дар фалсафаи
ҳуқуқ, психологияи ҳуқуқӣ, маданияти ҳуқуқӣ дар сотсиологияи ҳуқуқ, назарияи
техникаи ҳуқуқӣ, маънидодсозии ҳуқуқ дар назарияи позитивии ҳуқуқ.

Источник

Предыдущая статья
Полынь в лечении астмы
Следующая статья
Лфк при астме причины
@ Доктор Аксель